Inteligentne budynki, które przynoszą korzyści miastu, ludziom i środowisku

Ulepszenia budynków przyszłości zakładają, że będzie to korzystne dla środowiska, miast i ludzi. Biorąc pod uwagę już fazę projektu, a następnie cały okres użytkowania, budynki mają ogromny wpływ na środowisko i jakość życia użytkowników. Jak więc zakończyć dziesięciolecia zanieczyszczających praktyk?

Beton jest drugim najczęściej używanym materiałem na placach budowy i należy do najbardziej zanieczyszczających. Wiąże się ze zużyciem dużej ilości wody, ma wyjątkowo długi czas rozkładu, jego powszechne zastosowanie bardzo aktywnie przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza, z powodu drobnych cząstek uwalnianych podczas prac budowlanych. Pracownicy budów i robót publicznych powinni zatem stosować materiały o niższej emisji, takie jak ramy drewniane, coraz częściej wybierane jako jedne z bardzo ostatnio popularnych materiałów odnawialnych. Niekiedy tam, gdzie ma pojawić się beton,  rozwiązaniem jest produkt  druku 3D.

Łagodzenie zmian klimatycznych

Nowoczesne metody ogrzewania i izolacji stosowane we współczesnych budynkach mogą stwarzać zagrożenie dla klimatu. Ze względu na jego szkodliwość, ostatniego lata ogrzewanie gazowe zostało zakazane w nowo budowanych domach jednorodzinnych we Francji  zaś od 2024 roku zakaz ten obowiązuje również w mieszkalnictwie zbiorowym. Pojawiają się kolejne przepisy, które, napędzają i przyspieszają rewolucję w budownictwie oraz w sektorze nieruchomości. Celem jest osiągnięcie neutralności węglowej. Wraz z zakazem stosowania oleju opałowego i gazu, państwo promuje na wszelkie sposoby odnawialne źródła energii. Zmiany te przyczyniają się do 90% udziału bezemisyjnej energii elektrycznej we Francji. Ekologizacja źródeł ciepła nie ma jednak sensu bez wysokowydajnej izolacji. Stąd wzrost znaczenia termo-renowacji w budynkach publicznych i prywatnych, z których najstarsze to prawdziwe energetyczne sita.

Kompleksowe podejście do planowania urbanistycznego

Ostatni czynnik to sposób wykorzystania budynków. Większość z nich została zaprojektowana i zbudowana, w czasach gdy potrzeby użytkowników i stosunek architektów do globalnego ocieplenia były inne niż obecnie. W dzisiejszych czasach ludzie chcą mieć dostęp do pracy, sklepów, szkół i zajęć rekreacyjnych w promieniu 10 km od domu. Potwierdził to kryzys sanitarny, który zadziałał jak katalizator istniejących wcześniej trendów. Krótko mówiąc, bycie „smart” oznacza przemyślenie każdego aspektu projektu i użytkowania budynku, przez cały okres jego zdatności do użycia. W dzisiejszych czasach większą wagę przywiązuje się do zidentyfikowanych wyzwań, które należy rozważyć jako część kompleksowego podejścia do planowania urbanistycznego. Inteligentne budynki stanowią tylko jeden z sześciu współzależnych filarów inteligentnego miasta.

Siły napędowe zmian

Kryzys wzmocnił świadomość ekologiczną, ale paradoksalnie praca zdalna zwiększyła znaczenie posiadania większej przestrzeni życiowej. Dlatego rozbudowa miasta w pionie – co jest prawdziwą odpowiedzią na kwestie optymalizacji energetycznej – stanie się atrakcyjna dla ludzi tylko wówczas, gdy zbiegnie się z ich wymaganiami. W tym sensie nowe podejście do sposobu, w jaki ludzie korzystają z miasta i jego budynków, jest priorytetem dla architektów, zwłaszcza że w ostatnich miesiącach wskaźnik pustostanów dramatycznie wzrósł [przyp. red. chodzi o wzrost liczby pustostanów we Francji]. Pojawia się zatem nowy model myślenia o bardziej inteligentnym, wszechstronnym i współdzielonym wykorzystaniu budynków, uwzględniający zaspokojenie nowych potrzeb mieszkańców. Może to przybrać formę wspólnych miejsc pracy zdalnej w budynkach lub dzielnicy, tak aby ograniczyć konieczność przemieszczania się, a jednocześnie sprzyjać kontaktom społecznych. To modułowe i odwracalne podejście do istniejących zasobów – czy to mieszkalnych, biurowych, logistycznych, handlowych czy rekreacyjnych – przyniesie korzyści wszystkim. Od użytkowników, którzy uzyskają dostęp do dodatkowej przestrzeni życiowej bez konieczności kupowania większej; po deweloperów, którzy dzięki bardziej iteracyjnemu podejściu do zarządzania utrzymają zadowalające marże, a jednocześnie na przestrzeni całego okresu ich użytkowania zmniejszą ślad węglowy tych budynków.

Nowe technologie, stanowiące nieodłączny element koncepcji inteligentnego budynku, będą odgrywać kluczową rolę nadchodzącej rewolucji,  wzmocnią i zwiększą wartość budynku na etapie projektowania i przez cały okres jego użytkowania. Automatyczna regulacja oświetlenia i ogrzewanie dostosowane do potrzeb, m.in. dzięki inteligentnym czujnikom i  obiektom w sieci (Internet rzeczy) sprawia, że gromadzone są dane pozwalające przewidywać i optymalizować zużycie energii, w jednoczesnej współpracy z z firmami energetycznymi i zarządem innych usług miejskich.

Oszczędność surowców, zmniejszenie śladu środowiskowego i obniżenie rachunków to znaczący wkład, który jednak wiąże się z dwoma problemami. Po pierwsze, gdy połączone rozwiązania i narzędzia mnożą się w szaleńczym tempie, korzystanie z systemów automatyki budynkowej i domowej musi być zgodne z polityką racjonalnego zużycia energii, inaczej efekt będzie  odwrotny do zamierzonego. Niektóre urządzenia i gadżety są szczególnie energochłonne i trudne do recyklingu. Po drugie, korzystanie z tych danych, pomimo bezpośrednich i udowodnionych korzyści, nadal rodzi niepokój niechęć, a nawet jawny sprzeciw,. Zaangażowanie każdego użytkownika w transformację budynku i miasta wymaga lat edukacji i demistyfikacji tego, co można skutecznie osiągnąć tylko przy wsparciu racjonalnej polityki państwa.

Renowacja i dostępność, dwa największe wyzwania

Ci spośród deweloperów będący, którzy są światowymi liderami w tej dziedzinie, wykorzystują swoją pomysłowość i innowacyjność na rzecz klimatu, poprzez projektowanie nowych programów, uwzględniających różne kwestie środowiskowe i zrównoważonego rozwoju, ale także nowe podejście do koncepcji wykorzystania starych budynków. Światowi gracze również wyznaczyli ambitne cele i podjęli zobowiązania w tym zakresie, takie jak uzależnienie zmiennej wynagrodzenia swoich menedżerów od pomiaru charakterystyki energetycznej budynków. Rodzi to jednak wątpliwości odnośnie do renowacji istniejących budynków, które charakteryzują się szczególnie wysoką emisją; Nowe budynki znacznie częściej niż stare będą miały znaczący wpływ na środowisko, natomiast przekształcenie starych budynków ograniczyłoby negatywne, niekiedy niszczące skutki. Jest to jednak projekt na dużą skalę, który pomimo wsparcia przepisów i środków podatkowych wiąże się z problemami wykraczającymi  poza jego finansowanie, takimi jak np. brak wykwalifikowanej siły roboczej do wdrażania najnowszych technik efektywności energetycznej.

Co również ma znaczenie, inteligentny budynek nie będzie całkowicie inteligentny, jeśli nie będzie dostępny. Nie można przecież mówić o inteligentnym mieście, jeśli tylko nieliczni, których będzie na to stać, skorzystają na rozwoju ultra wyrafinowanych, inteligentnych i połączonych ze sobą mieszkań. Oczywiste jest, że trzeba znaleźć równowagę między jakością a dostępnością. Jednak biorąc pod uwagę gwałtownie rosnące ceny nieruchomości w wielu częściach świata, problemy związane z posiadaniem domów mogą znaleźć rozwiązanie w postaci nowych modeli, takich jak grupowe, współdzielone lub rotacyjne posiadanie domów, z których niektóre wciąż czekają na zaprojektowanie. Kraje, które są gotowe do rozważenia tych opcji mogą w nadchodzących latach bardziej się nimi zainteresować, z korzyścią dla klimatu i społeczeństwa, ale przede wszystkim na rzecz poprawy jakości życia użytkowników.