Zrównoważona mobilność: globalne wyzwania i wnioski płynące z Chin

Osiągnięcie zrównoważonej mobilności wymaga skalowania usług carsharingu, dekarbonizacji systemu energetycznego oraz dofinansowania i budowy infrastruktury dla pojazdów elektrycznych i alternatywy dla ropy naftowej. Skoro każdy kraj ma własne podejście, jakie wnioski można wyciągnąć z doświadczeń Chin?

Sektor transportu w każdym kraju stoi przed podobnymi wyzwaniami związanymi z redukcją emisji dwutlenku węgla, choć mają one odmienne podejścia do osiągnięcia tego celu. W ostatnich latach Chiny stały się miejscem powstawania i testowania nowych rozwiązań dla mobilności w zakresie polityki, technologii i modeli biznesowych. Są największym na świecie rynkiem pojazdów elektrycznych i innowatorem w dziedzinie polityki i współpracy biznesowej, który stworzył dynamicznie rozwijający się ekosystem zrównoważonej mobilności.

Wyzwanie 1: Infrastruktura na rzeczzielonej zmiany

Powszechne wprowadzenie pojazdów elektrycznych (EV) wymaga licznych i łatwo dostępnych możliwości ładowania, czego bardzo brakuje w wielu krajach, w tym w Stanach Zjednoczonych. - Budowa infrastruktury do ładowania samochodów elektrycznych jest kosztowna - mówi Jeremy Rice, Partner zarządzający Mazars w USA. - W przeciwieństwie do stacji benzynowych, które zostały zbudowane dziesiątki lat temu przez firmy zajmujące się paliwami kopalnymi, nie istnieje konkretna firma z sektora prywatnego, która zajęłaby się budowaniem infrastruktury do ładowania samochodów.

Tymczasem w Chinach szybko pojawiają się nowe stacje ładowania – na parkingach i osiedlach. Rynek eksperymentuje również z rozwiązaniami mobilnymi: BYD, były producent baterii do telefonów komórkowych, świadczy teraz usługi ładowania samochodów, w ramach których właściciele aut mogą zadzwonić na infolinię, aby skorzystać z usług ładowania awaryjnego.

Wyzwanie 2: Obniżanie kosztów czystej energii

Drugim wyzwaniem jest konieczność zapewnienia odpowiednich dostaw taniej, czystej energii.

Obecnie chińska sieć energetyczna jest zasilana głównie paliwami kopalnymi, więc samochody elektryczne tylko w jakimś stopniu ograniczają ogólną emisję dwutlenku węgla. – Chiny wykorzystują jedną trzecią zużywanych przez siebie zasobów ropy naftowej na paliwo do samochodów - wyjaśnia Helena Mao, Partner w Mazars – więc samochody elektryczne nie są cudownym środkiem na obniżenie emisji dwutlenku węgla. - W nadchodzących latach sytuacja jednak się zmieni: Chiny dokonują znacznych inwestycji w energię jądrową i odnawialną, dzięki którym pojazdy elektryczne będą stanowić bardziej zrównoważone rozwiązanie.

Jednak nie wystarczy, żeby energia była czysta, czysta energia musi też być tania.

- Mogliśmy to obserwować w Stanach Zjednoczonych w ciągu ostatnich kilku lat - mówi Rice. - Kiedy ceny benzyny wzrosły, ludzie zaczęli przechodzić z energochłonnych SUV-ów na bardziej energooszczędne mniejsze samochody. - Samochody prawdopodobnie nadal będą drogie, więc obniżenie kosztów czystej energii to dobry sposób zmniejszenia emisji dwutlenku węgla.

Wyzwanie 3: Wspieranie innowacji w zakresie skali i zrównoważonego rozwoju

Rice zwraca uwagę, że wyzwaniem dla zrównoważonej mobilności na całym świecie jest osiągnięcie wydajności paliwowej, a sposobów osiągnięcia tego celu jest wiele. - Tylko kilku dostawców pierwszego poziomu z sektora mobilności formalnie pracuje na rzecz zrównoważonego rozwoju, ale większość przyczynia się do tego, aby pojazdy były bardziej wydajne pod względem zużycia paliwa. Może to być stopniowe ulepszanie siedzeń lub wycieraczek szyby przedniej, na przykład poprzez sprawienie, by komponenty były lżejsze, przy zachowaniu wytrzymałości i bezpieczeństwa.

Chińskie firmy motoryzacyjne wspierają krajowe i międzynarodowe partnerstwa w pracach nad innowacjami w zakresie zrównoważonego rozwoju. Sześć firm połączyło ostatnio siły, aby opracować systemy ogniw paliwowych i pojazdów napędzanych wodorowymi ogniwami paliwowymi. Chińskie firmy spotykają się również ostatnio ze sporym zainteresowaniem dużych europejskich firm, a Volkswagen zainwestował 1,1 miliarda euro w 26% udziałów w firmie produkującej baterie litowe Guoxuan High-tech w maju 2020 roku, tym samym stając się jej największym akcjonariuszem. Natomiast w lipcu 2020 roku Mercedes Benz ogłosił, że przejmie 3% udziałów i zacieśni partnerstwo strategiczne z inną firmą, Farasis Energy.

Inne firmy rozwijają rynek konsumencki dla małych i mikropojazdów elektrycznych. Na przykład, - Liuzhou Wuling produkuje mikropojazdy elektryczne, które stały się bardzo popularne. Sprzedali 20 000 sztuk w Liuzhou, mieście liczącym ponad 3 miliony ludzi - mówi Mao.

Wyzwanie 4: Odpowiedni system zachęt

- Nowe, czyste technologie, takie jak energia wiatrowa czy słoneczna zawsze rozwijały się dzięki pomocy państwa. Tak samo było w przypadku pojazdów elektrycznych w Chinach - wyjaśnia Jean-François Salzmann, Partner zarządzający, Mazars w Chinach kontynentalnych. - Rząd zdecydował się na rozwój samochodu elektrycznego i dofinansował branżę o ok. 100 miliardów RMB (~12,5 miliarda euro).

Rząd zachęca również konsumentów do kupowania samochodów elektrycznych. - W Szanghaju i Pekinie trzeba kupić własną tablicę rejestracyjną - mówi Salzmann. -Koszt białych tablic rejestracyjnych do tradycyjnych samochodów może dochodzić do 80 000 RMB (10 000 euro), natomiast zielone tablice dla samochodów elektrycznych są bezpłatne. I widać tu wiele tych drugich.

Także dotacje mogą stwarzać wyzwania. Ponieważ od 2018 r. dotacji jest mniej, sprzedaż pojazdów elektrycznych spadła, wykazując jedynie niewielki wzrost w lipcu 2020 r. Chiński rynek pojazdów elektrycznych rośnie i słabnie zależnie od przyjmowanej polityki, co pokazuje jak ważna jest spójność stosowanych rozwiązań. Jest to lekcja dla innych rynków, w tym Stanów Zjednoczonych. - Kiedy myślisz o badaniach i rozwoju na rynku motoryzacyjnym, spodziewasz się, że od momentu rozpoczęcia prac do stworzenia prototypu upłynie co najmniej trzy do czterech lat - wyjaśnia Rice. - Gdy regulacje popchną producentów samochodów w kierunku szybszej ścieżki zrównoważonego rozwoju, nie będą chcieli zmienić kursu.

Jeśli chodzi o sprzedaż pojazdów elektrycznych, dotacje mogą pomóc przekonać tych konsumentów, którzy zwracają uwagę na cenę. - Ogólnie rzecz biorąc, cena jest decydującym czynnikiem na całym świecie - wyjaśnia Richard Karmel, Partner zarządzający Mazars w Wielkiej Brytanii. - W przypadku wysokiego poziomu bezrobocia i spadku wydatków uznaniowych, konsumenci będą poszukiwać towarów o najlepszym stosunku jakości do ceny, a nie produkowanych w najbardziej etyczny sposób.

Rząd w Chinach również stymuluje popyt, wyznaczając cele. Mao wyjaśnia: - Istnieją cele dla producentów OEM w zakresie średniego zużycia paliwa przez pojazdy oraz wielkości produkcji i sprzedaży pojazdów napędzanych nowymi źródłami energii. - Rząd stosuje kary za brak realizacji przyjętych celów, które mogą obejmować obowiązek całkowitego zaprzestania produkcji.

Wyzwanie 5: Zachęcanie do konkurencyjności i innowacji w carsharingu

W Chinach istnieje również wiele innowacji w zakresie carsharingu. - Znam jedną firmę, która próbuje rozwinąć biznes wynajmu miejskich pojazdów elektrycznych, w którym reklama jest głównym źródłem przychodów - mówi Salzmann. – Umieszczają oni reklamę na zewnątrz całego samochodu, a nawet korzystają z małego ekranu, który te reklamy wyświetla. Zjawisko, które widzimy w Europie dzięki sukcesowi Ubera i jego konkurentów, w Chinach jest dziesięciokrotnie większe, patrząc na Didi i jego konkurentów” - mówi Salzmann. - Wiele osób nawet nie kupuje samochodu, ponieważ łatwiej jest skorzystać z usługi carsharingu.

Helena Mao dostrzega również wiele innowacji w zakresie danych samochodowych – firmy używają ich do łączenia usług, takich jak dobór ubezpieczenia do usług VIP na lotniskach i innych udogodnień dla podróżnych. - Wartość danych jest znacznie bardziej doceniana przez Chińczyków niż w Europie i USA, co widać w sposobie prowadzenia przez nich działalności - dodaje Salzmann.

Podsumowanie: wnioski z Chin

Najważniejsze lekcje, jakie świat może wyciągnąć z przykładu Chin, to fakt, że pomoc państwa i inwestycje w połączeniu z przedsiębiorczym know-how mogą pomóc w wypracowaniu zrównoważonych rozwiązań na dużą skalę. Można od nich przyjąć również lekcje dotyczące infrastruktury, zachęt, współpracy i trwałej wartości budowania kultury innowacyjnej w zakresie struktur biznesowych i technologii. Nawet jeśli niektóre chińskie inicjatywy w zakresie przedsiębiorczości i polityki mogą zakończyć się niepowodzeniem w nadchodzących latach, nie pójdzie to na marne. - Mimo że firmy produkujące samochody elektryczne i oferujące usługi carsharingu w Chinach nie są dziś w dużym stopniu rentowne, - wyjaśnia Salzmann – to eksperymentują one z nowymi modelami biznesowymi i technologiami, które z czasem pozwolą im wyprzedzić inne rynki.