Nowy rok przyniósł obszerne zmiany w podatkach, w tym również w zakresie podatku VAT. Zmiany w przepisach dotyczących podatku VAT miały na celu wprowadzenie przede wszystkim rozwiązań powodujących uszczelnienie systemu podatkowego, a tym samym zapobiec unikaniu opodatkowania i zaniżania wartości obrotów, jak również uprościć i ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce.

Ze względu na fakt, że część projektów dotyczących istotnych zmian w podatku VAT nadal znajduje się w toku prac legislacyjnych, pragniemy uprzejmie poinformować, że Mazars przeprowadzi szkolenie z podatku VAT w późniejszym terminie, gdy prace nad planowanymi zmianami będą na bardziej zaawansowanym etapie legislacyjnym.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany w podatku VAT, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.:

Opodatkowanie bonusów

Do ustawy o VAT wprowadzono definicję: bonu, bonu jednego przeznaczenia (SPV), bonu różnego przeznaczenia (MPV), emisji bonu, transferu bonu, a także określono zasady opodatkowania transakcji z użyciem bonów, z uwzględnieniem odmiennego charakteru bonów jednego przeznaczenia i bonów różnego przeznaczenia oraz zasady ustalania podstawy opodatkowania w przypadku bonów różnego przeznaczenia. Rozróżnienie bonów jest istotne ze względu na inny sposób opodatkowania i rozliczania podatku VAT od transakcji. Według nowych przepisów bon jednego przeznaczenia to taki, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu. Natomiast za bon różnego przeznaczenia rozumie się bon inny niż bon jednego przeznaczenia. W przypadku bonu jednego przeznaczenia do opodatkowania dochodzi już w momencie przekazania bonu. Inaczej jest w przypadku bonu różnego przeznaczenia, ponieważ podatek VAT pobierany jest dopiero wtedy, gdy zostaną dostarczone towary lub wykonane usługi w zamian za bon. Nowe zasady opodatkowania podatkiem VAT mają zastosowanie wyłącznie do bonów wyemitowanych po dniu 31 grudnia 2018 r.

Ulga na złe długi

Skrócono termin umożliwiający wierzycielowi zastosowanie przepisów regulujących „ulgę na złe długi”. Od początku 2019 r. wierzytelność uznaje się za nieściągalną po upływie 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Analogiczne zmiany dotyczą obowiązku po stronie dłużnika. Przepisy w nowym brzmieniu stosuje się również do wierzytelności powstałych przed dniem 1 stycznia 2019 r., których nieściągalność została uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2018 r.

Zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania w kasach fiskalnych

Weszło w życie rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, które będzie obowiązywać przez okres 3 lat (2019 – 2021). Rozporządzenie zlikwidowało zwolnienie przedmiotowe m.in. dla usług związanych z utrzymaniem porządku w budynkach. Natomiast wprowadziło więcej kategorii usług zwolnionych z obowiązku prowadzenia kas fiskalnych pod warunkiem, że ich świadczenie będzie w całości dokumentowane fakturami. Nadal obowiązuje zwolnienie podmiotowe dla podatników, których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł. W przypadku podatników, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą limit ten jest liczony w proporcji do okresu wykonywania czynności dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w danym roku podatkowym.

Zwolnienie obejmujące usługi zarządzania pracowniczymi planami kapitałowymi

Wprowadzono zwolnienie od podatku VAT dla usług zarządzania pracowniczymi planami kapitałowymi (PPK).

Zwrot różnicy podatku

Odstąpiono od wymogu odrębnego składania wraz z deklaracją umotywowanego wniosku o zwrot podatku oraz wniosku o zwrot w przyśpieszonym terminie. Przepisy w tym zakresie stosuje się do okresów rozliczeniowych przypadających od dnia 1 stycznia 2019 r.

Stawki VAT

W celu skorelowania stawek podatku VAT ze stanem finansów publicznych utrzymano podwyższone stawki podatku VAT, tzn. w wysokości 23% i 8% (zamiast 22% i 7%), jak również stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku rolnikom ryczałtowym w wysokości 7% oraz stawkę ryczałtu dla podatników świadczących usługi taksówek osobowych w wysokości 4%. Ustalone w powyższej wysokości stawki podatku VAT będą obowiązywać od 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, w którym wskaźniki wyznaczające stan finansów publicznych, a więc i ogólną kondycję gospodarki, osiągną wyznaczone w ustawie o VAT poziomy, tj.:

  • relacja państwowego długu publicznego netto do produktu krajowego brutto nie większa niż 43% oraz
  • suma corocznych różnic pomiędzy wartością relacji wyniku nominalnego do produktu krajowego brutto oraz poziomem średniookresowego celu budżetowego nie mniejsza niż -6%.

Wśród projektowanych zmian w podatku VAT można wskazać w szczególności następujące:

Nowa matryca stawek VAT

Projekt nowelizacji ustawy VAT przewiduje zmianę dotychczasowych tabel z załączników nr 3 i nr 10, które definiują, jakie towary i usługi mają być opodatkowane stawką 8% i 5%. Efektem powyższego jest znaczne zmniejszenie liczby pozycji towarowych i usługowych (z obowiązujących 150 do 71 w załączniku nr 3 oraz z 35 do 23 w załączniku nr 10). W znowelizowanych załącznikach nr 3 i nr 10 większość usług będzie klasyfikowana wg PKWiU z 2015 r., a inne w sposób opisowy, tj. bez odwołania do konkretnego PKWiU, z kolei towary będą wykazane w oparciu o Nomenklaturę Scaloną (CN). 

Wiążąca informacja stawkowa (WIS)

Projekt zmiany ustawy o VAT przewiduje wprowadzenie wiążącej informacji stawkowej, tj. instrumentu zapewniającego podatnikom i organom podatkowym większą pewność co do prawidłowości zastosowanych stawek tego podatku. WIS będzie decyzją wydawaną przez wyznaczonego dyrektora izby administracji skarbowej na potrzeby opodatkowania VAT dostawy, importu, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub świadczenia usług. O wydanie WIS będzie mógł wystąpić podatnik posiadający numer identyfikacji podatkowej NIP, a także zamawiający w rozumieniu przepisów prawo zamówień publicznych. WIS będzie zawierała: opis towaru lub usługi będącej jej przedmiotem, klasyfikację tego towaru wg CN albo tej usługi wg PKWiU. Projektodawca wskazuje, że w zakresie objętym WIS nie będą wydawane interpretacje indywidualne. A zatem uzyskanie informacji wyłącznie na temat właściwej stawki dla sprzedawanego przez podatnika towaru lub usługi, będzie możliwe tylko w formie wystąpienia o WIS. Wiążąca informacja stawkowa będzie wiążąca dla organów podatkowych względem podatnika będącego jej posiadaczem i w odniesieniu do konkretnego towaru lub usługi, których dotyczy. Zgodnie z projektem ustawy WIS będą mogli posługiwać się również inni niż podatnik, który otrzymał WIS, podatnicy do celów opodatkowania podatkiem VAT dokonywanych przez nich transakcji, pod warunkiem, że przedmiotem tych transakcji będą towary / usługi będące przedmiotem WIS, ponieważ organ wydający WIS jest zobowiązany do zamieszczenia jej w Biuletynie Informacji Publicznej (po usunięciu danych wrażliwych). W przypadku wykorzystania WIS przez innego podatnika będzie ona miała charakter tożsamy z ochroną przewidzianą dla podatnika posługującego się interpretacją indywidualną przepisów podatkowych. Projektowane przepisy opisują procedurę wydawania WIS, która obejmuje w szczególności: niezbędne elementy wniosku o wydanie WIS, wysokość i termin wniesienia opłaty za wydanie WIS (40 zł od każdego wniosku), tryb zwrotu opłaty za wydanie WIS, termin wydania WIS przez organ (bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku). Podatnik występujący o WIS może być zobowiązany do uiszczenia ewentualnej dodatkowej opłaty za przeprowadzenie badań lub analiz, jeśli będzie to konieczne. Zadaniem WIS jest m.in. ochrona podatnika stosującego ją na potrzeby podatku VAT, ale nie jest ona nieograniczona w czasie. WIS będzie wygasać z mocy prawa w przypadku zmiany przepisów ustawy o VAT, które odnoszą się bezpośrednio do towaru lub usługi będącej jej przedmiotem. WIS będzie mogła być wykorzystana w odniesieniu do transakcji, które będą dokonywane po 1 stycznia 2020 r.

Zastąpienie deklaracji VAT plikami JPK_VAT

Opublikowano projekt nowej ustawy, która zakłada m.in. zastąpienie deklaracji dla podatku od towarów i usług VAT-7 i VAT-7K przez przesyłanie nowego przekształconego pliku JPK_VAT (nazwa robocza: JPK_VDEK). Nowy plik JPK_VAT będzie dokumentem elektronicznym, którego wzór umieszczony zostanie na ePUAP, wspólny dla deklaracji VAT i ewidencji VAT. Projektodawca przewiduje likwidację załączników do tradycyjnych deklaracji VAT, tj. VAT-ZZ, VAT-ZD i VAT-ZT, poprzez zastąpienie polami wyboru zawartymi w nowej strukturze pliku JPK_VDEK.

Ponadto projekt ustawy zakłada uregulowanie funkcjonowania powstałego na bazie plików JPK_VAT - Centralnego Rejestru Faktur (CRF), którego celem będzie analiza i kontrola prawidłowości wystawianych przez podatników faktur VAT i eliminacja nadużyć związanych z procederem wystawiania pustych faktur i wyłudzeń karuzelowych.

Nowelizacja ustawy VAT przewiduje wprowadzenie kar za nieprzestrzeganie przez podatników obowiązków związanych ze składaniem organom podatkowym deklaracji, a także nieskładaniem ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Kary zostały również przewidziane dla podatnika, który złoży deklarację w postaci wadliwej. W przypadku gdy podatnik prześle ewidencję zawierającą błędy lub dane niezgodne ze stanem faktycznym organ podatkowy nałoży na podatnika karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdą stwierdzoną nieprawidłowość, o ile nie zostanie skorygowana w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Nowe zasady rozliczeń będą stosowane od 1 lipca 2019 r.

Odwrotne obciążenie i instytucja solidarnej odpowiedzialności

Projektowana ustawa planuje zmianę zakresu zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia oraz towarów wrażliwych, których dostawa objęta jest instytucją solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy. Projekt nowelizacji zastępuje nowymi niektóre dotychczasowe załączniki do ustawy o VAT, tj. załącznik nr 11 i nr 13. Planuje się wprowadzić nowe tabele, w których towary będą klasyfikowane przy użyciu Nomenklatury Scalonej (CN).

Przełożenie PKWiU 2008 na CN lub PKWiU 2015

Projekt nowelizacji ustawy o VAT wprowadza przepisy techniczne polegające na zastąpieniu obecnego PKWiU 2008 na odpowiednie symbole Nomenklatury Scalonej CN (kody, podpozycje, pozycje lub działy) lub PKWiU 2015 bez zmiany zakresu odpowiednich regulacji. Zgodnie z projektem ustawy towary będą klasyfikowane wyłącznie za pomocą CN.